در این درس-گفتگو چه می‌گذرد؟

این دوره شامل ۳۵ جلسه ارائه و ۷ جلسه مناظره در باب ابعاد مختلف مسئله زن می‌باشد.

بخش ۱: مسئله حجاب

۱-۱: آیا ارتباطی میان حجاب دینی و عفت اخلاقی وجود دارد؟ (آفلاین-ویدئو)

در یک سو دکتر سروش دباغ مدعی است که مقوله پوشش اسلامی و حدود خاص آن واجد هیچ‌گونه ضرورت اخلاقی‌ نبوده و بنابراین نمی‌توان افرادی را که بدین حدود ملتزم نیستند از بعد صفات اخلاقی مانند عفت دارای ضعف دانست. از سوی دیگر حجت‌الاسلام حسین سوزنچی معتقد است که برای اخلاقی دانستن یک حکم مانند حجاب نیازی نیست که این حکم ذیل یک مقوله خاص اخلاقی مانند عفت قرار گیرد، بلکه به همان دلیلی که تبعیت از کلیت دین را اخلاقا موجه می‌دانیم، این نکته درباره تک تک آموزه‌های دینی نیز صادق است.

این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه دیدگاه اساتید برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها و نیز یک جلسه گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه ایشان می‌باشد.
 

۱-۲: آیا الزام قانونی حجاب دینی مجاز است؟ (آفلاین-ویدئو + جلسه پرسش‌ و پاسخ)

در بخش قبل، دینی بودن حکم حجاب بررسی می‌شود و اینک فارغ از دینی بودن این حکم به وجه قانونی آن می‌پردازیم. حجت الاسلام حسین سوزنچی از قانون حجاب دفاع می‌کند و می‌گوید: «اسلامی بودن یک نظام و حکومت، معنایی جز این نمی‌تواند داشته باشد که آن حکومت درصدد پیاده کردن احکام اسلام باشد.» در نگاه ایشان پذیرش مردم تنها اجرای این قانون را ممکن می‌سازد و ارتباطی به وظیفه اساسی حکومت اسلامی در اجرای شرع اسلام ندارد. اما دکتر صدیقه وسمقی می‌گوید حتی اگر این حکم الهی هم باشد، اجبار بر حجاب هیچ گونه مستند دینی ندارد.

این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه دیدگاه اساتید برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها و نیز یک جلسه گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه ایشان می‌باشد. همچنین دو جلسه پرسش و پاسخ آنلاین(زنده) با اساتید در نظر گرفته شده است.
 

۱-۳: قانون‌گذاری در مسئله حجاب چه نتایج اجتماعی‌ای در پی داشته است؟ (آنلاین-زنده)

طیفی از سیاست‌‌های نرم و سخت، از قانون ساماندهی مد و لباس گرفته تا گشت ارشاد، در طول سالیان پس از انقلاب ۵۷ برای تحقق پوشش مطلوب سیاست‌مداران در جامعه اجرا شده است. اما میزان توفیق این سیاست‌ها همیشه محل مناقشه‌ای برای صف‌آرایی موافقان و مخالفان در برابر هم بوده است. دکتر سینا کلهر، نویسنده کتاب «مدیریت حجاب در جمهوری اسلامی»، علی‌رغم اینکه تحقق حجاب را منوط به اقناع نرم و فرهنگی می‌داند اما مقابله با اقلیت هنجارشکن در جامعه را به واسطه گشت ارشاد ضروری قلمداد می‌کند. دکتر تقی آزاد ارمکی، مناقشه بر سر مسئله حجاب را صرفا تشدیدکننده دوقطبی در جامعه دانسته و معتقد است در شرایطی که دولت در زمینه تامین امنیت، ایجاد شغل، اخذ مالیات از طبقات متمول و ارائه خدمات اجتماعی کارنامه قانع کننده‌ای ندارد، نمی‌تواند در امری فرهنگی مانند حجاب دخالت کند.

این درس-گفتگو شامل یک جلسه ارائه و گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه اساتید می‌باشد.
 

۱-۴: آیا دولت، موظف به پیگیری هنجارهای دینی است؟ (آنلاین-زنده)

مسئله قانون‌گذاری برای حکم حجاب(که در بخش ۲-۱ به آن پرداخته می‌شود)، در واقع متاثر از موضوع کلان‌تری است که اجرای احکام دینی توسط دولت را مورد بحث قرار می‌دهد. دکتر دباغ و دکتر امینی، هر دو متاثر از جان رالز، فیلسوف برجسته معاصر هستند. نقطه اختلاف آن‌ها در جایی است که پرویز امینی حکومت را در برابر هنجارهای دینی جامعه مسئول می‌داند اما سروش دباغ حکومت را بی‌طرف نسبت به هنجارهای جامعه و ملزم به حداقلی‌ترین ارزش‌های عرفی و سکولار در نظر می‌گیرد. سوال محوری این درس-گفتگو چنین است: «فارغ از مناقشات درباره نحوه اجرا و با فرض اجرای صحیح، آیا هنجارهای دینی برای یک حکومت هنجارهای معتبری محسوب می‌شوند؟»

این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه دیدگاه اساتید برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها و نیز یک جلسه گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه ایشان می‌باشد.
 

بخش ۲: حقوق زنان

۲-۱: آیا قوانین اسلامی حامی حقوق زنان است؟ (آفلاین-ویدئو)

این درس‌-گفتگو به بحث درباره مباحث حقوق زنان در اسلام (مانند ارث، دیه، چندهمسری، حق طلاق و حضانت فرزندان، ازدواج موقت و غیره) اختصاص خواهد داشت. دکتر صدیقه وسمقی در کنار دسته مهمی از روشنفکران دینی معاصر ایران معتقد به عدم تناسب برداشت‌های رایج اسلامی و قوانین وابسته به آن‌ها در حوزه حقوق زنان با شرایط و ویژگی‌های دنیای جدید است. از سوی دیگر دکتر علی غلامی که دیدگاهش را می‌توان در زمره‌ی موافقان نگاه رایج اسلامی و قوانین برآمده از آن در عرصه حقوق زنان دانست، این حقوق را که عرصه‌هایی مانند دیه، ارث، چند همسری، حضانت فرزند و سقط جنین را دربر می‌گیرد، برآمده از خلقت‌ متفاوت زن و مرد دانسته و بنابراین حامی و پشتیبان زن و مرد است.

این درس-گفتگو شامل دوازده ساعت ارائه دیدگاه اساتید برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها می‌باشد.
 

۲-۲: آیا زن در اسلام، شهروند درجه دوم است؟ (آفلاین-ویدئو)

نابرابری زن با مرد و محدودیت او در حق انتخاب، از مسائل داغ فضای مجازی و محافل گفتگوست. برخی از زن، تلقیِ انسان درجه دو دارند. این مساله در بُعد دینی، در عناوینی مثل نقصان عقل زنان، تحریک پذیری مردان، آیات قرآن درباره قوامیت مرد، مذاق شارع برگرفته از احکام متعدد شرعی و مواردی دیگر قابل پیگیری است و همچنین در بُعد اجتماعی، در مسائلی از قبیل ساختار مردانه سیاست، لزوم تبعیض مثبت به نفع زنان، موانع دینی و فرهنگیِ تعیین سرنوشت زنان و... بسیار تاثیرگذار است.

این درس-گفتگو شامل چهار جلسه ارائه توسط خانم‌ها فاطمه فلاح تفتی، زهره رنجبر، مینو معلم و فروغ نیلچی‌زاده برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها می‌باشد.
 

۲-۳: آموزه‌های اسلام یا مدرنیته؛ کدام یک به نفع زنان است؟ (آنلاین-زنده)

هر نوع گفتگو درباره برابری حقوقی زن و مرد، نهایتا به این پرسش می‌انجامد که آیا آموزه‌های اسلامی ضامن برابری جنسیتی میان زن و مرد است و یا نیازمند نوعی بازنگری بنیادین در این آموزه‌ها برای تحقق عدالت جنسیتی است؟ در یک طرف، مدافعان دیدگاه سنتی-دینی قرار دارند که «برابری» زن و مرد را لزوما ارزشمند نمی‌دانند و به دنبال «عدالت جنسیتی» بوده و آموزه‌های دینی را در راستای تحقق آن می‌دانند. خانم فریبا علاسوند از طرفداران این نوع نگاه است. در طرف دیگر، مدافعان دیدگاه مدرن ضمن دفاع از «برابری جنسیتی» بازنگری در آموزه‌های اسلامی را بر اساس ارزش‌های مدرن لازمه تحقق برابری جنسیتی ارزیابی می‌کنند. خانم سحر مرانلو به چنین دیدگاهی ملتزم است. سوالی که در نهایت مطرح می‌شود این است که: «آموزه‌های اسلام یا مدرنیته؛ کدام یک در ایجاد شرایط بهتر به نفع زنان موثرتر بوده‌اند؟»

این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه دیدگاه اساتید برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها و نیز یک جلسه گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه ایشان می‌باشد.
 

بخش ۳: اسلام، فمینیسم و مدرنیته

۳-۱: آیا جنبش‌های فمینیستی به نفع زنان عمل کرده‌اند؟ (آنلاین-زنده)

مسئله برابری جنسیتی زنان با مردان، از مطالبات مهم فعالان حقوق زنان در جوامع مسلمان مخصوصاً جامعه ایران است. فعالیت‌ جنبش‌های فمینیستی در این میان، مورد ارزیابی‌های گوناگونی قرار گرفته است. در یک طرف دکتر مینو معلم معتقد است که مدرنیته (و جریان‌های فمینیستی منبعث از آن) با ایجاد دوگانگی در جامعه و فرهنگ، وضعیت بدتری را برای زنان ایجاد کرده است. در مقابل، دکتر نیره توحیدی مدافع جنبش‌های فمینیستی است و عدم بهبود وضعیت به نفع زنان را حاصل اجرای نادرست و بخشی مدرنیته می‌داند.

این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه دیدگاه اساتید برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها و نیز یک جلسه گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه ایشان می‌باشد.
 

۳-۲: اسلام یا فمینیسم؟ (آفلاین-ویدئو)

از همان نخستین لحظه‌های مواجهه‌ی کشورهای اسلامی با فرهنگ جهان غرب و آشنایی با نقاط قوت آن، جنبش‌هایی در پی احیای شان و جایگاه زنان بوده‌اند. بیشتر این جنبش‌ها دارای یک ویژگی مشترک بوده‌اند: هماهنگی و همراهی با نظریات جنبش‌های فمینیستی (نسخه‌های غربی). از همان ابتدای شکل‌گیری این جنبش‌ها، صحبت از تعارض دیدگاه‌های فمینیستی و فرهنگ بومی و ارزشی (اسلامی) وجود داشت. اما آیا چنین تعارضی میان اسلام و فمینیسم وجود دارد و یا به نحوی این دو قابل جمع هستند؟

این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه توسط خانم‌ها نیره توحیدی و فریبا علاسوند برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها و نیز یک جلسه گفتگو جهت تعیین نقاط ضعف و قوت اندیشه ایشان می‌باشد.
 

بخش ۴: جامعه، جنسیت و زنان

۴-۱: بحران جنسی (آفلاین-ویدئو)

در درس-گفتگوی بحران جنسی، از زوایای پیدا و پنهان بحرانی که این روزها، در سکوتی گرم و فراگیر، جامعه را در می‌نوردد، سخن خواهیم گفت. ریشه‌یابی معضلات جنسی جامعه و مسائل فرهنگی و اجتماعی مرتبط با آن‌ها، مساله‌ی آموزش جنسی جامعه، مساله‌ی بهداشت جنسی، حق جنسی، وضعیت روابط میان دختران و پسران جوان و نوجوان به خصوص در مدارس و دانشگاه‌ها، پدیده‌ی اجتماعی انقلاب جنسی در غرب و در ادامه برخی راهکارهای فردی و سیاست‌های کلان اجتماعی برای کنترل این بحران، از مسائلی هستند که در این درس‌-گفتگو به آن‌ها می‌پردازیم.

این درس-گفتگو شامل سه جلسه ارائه توسط آقایان ابراهیم فیاض، محمدتقی کرمی و علی آذین برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها می‌باشد.

۴-۲: زن امروز (آفلاین-ویدئو)

آنچه ما به عنوان هدف این درس‌-گفتگو در نظر داریم، بررسی اولویت‌های فرهنگی و اجتماعی زن امروز ایرانی است. بنابراین از اساتید خواسته‌ایم تا در این درس‌گفتگو دیدگاه‌های یک زن سیاست‌گذار و یک زن فعال اجتماعی را در مورد نگاهشان به زن، جایگاه اجتماعی او، نقش فرهنگی و اجتماعی زن در جامعه‌ی امروز، معضلات امروز زنان و اولویت‌ها در حل آن‌ها، فعالیت‌های انجام شده و راهکارهای پیش رو را بشنویم و مورد تامل قرار دهیم.

این درس-گفتگو شامل دو جلسه ارائه توسط خانم‌ها فرشته روح‌افزا و پوران درخشنده برای آشنایی هر چه بهتر با نظرات آن‌ها می‌باشد.